Türk Edebiyatının İlkleri
1. İlk
yazılı ürünler, Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin – Orhun Yazıtları
2. Orhun
Yazıtlarını ilk okuyup çözümleyen – Danimarkalı bilgin Thomsen’dır.
3. İlk
Mesnevi, İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz – Yusuf Has
Hacip’in yazdığı Kutadgu Bilig (11.yy)
4. İlk
sözlük – Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lügati’t Türk’üdür.
5. İlk
biyografik eser – Ali Şir Nevai’nin – Mecalis’ün Nefais
6. Tasavvuf
alanında ilk şair – Ahmet Yesevi’dir. ( ? 1166 )
7. İlk
anı türü örneği – Babür Şah – Babürname’dir.
8. İlk
gezi türüyle eser – Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’dir.
9. İlk
fabl örneği – Şeyhi’nin Harname’sidir.
10. Divan
Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi ve şarkıyı icat eden: Nedim’dir.
11. İlk
özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık
12. İlk
roman çevirisi – Fenelon’dan – Telemak (Yusuf Kamil Paşa)
13. İlk
roman örneği – Şemsettin Sami – Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat.
14. İlk
edebi roman – Namık Kemal – İntibah ( Sergüzeşt-i Ali Bey)
15. İlk
tarihi roman – Namık Kemal – Cezmi (1880)
16. İlk
köy romanı – Nabizade Nazım – Karabibik
(1890)
17. İlk
realist roman – Recaizade Mahmut Ekrem – Araba Sevdası.
18. İlk
psikolojik roman – Mehmet Rauf – Eylül’dür.
19. İlk
modern roman örnekleri –Halit Ziya Uşaklıgil – Mai ve Siyah – Aşk-ı Memnu.
20. İlk
tezli ( bir görüşü savunan ) romanımız – Nabizade Nazım – Zehra.
21. İlk
öykü örneklerini – Ahmet Mithat Efendi – Letaif-i Rivayat (Bilinene göre ilk)
22. Batılı
anlamda ilk öyküye örnek – Samipaşazade Sezai – Küçük Şeyler.
23. İlk
tiyatro çevirileri – Ahmet Vefik Paşa – Moliere’den yapmıştır.
24. Sahneye
konulan ilk tiyatro eseri – Namık Kemal – Vatan Yahut Silistre.
25. Şinasi’nin
Edebiyata kazandırdığı ilkleri şunlardır:
26. İlk
batılı anlamda tiyatro “Şair Evlenmesi” (1859)
27. Şinasi’nin
ilk şiir çevirileri – Racine, Lamartine ve Fenelon’dandır.
28. Şinasi’nin
ilk ilk fabl çevirileri – Fransız şair La Fontaine’dendir.
29. İlk
makale örneği – Mukaddime ( Tercüman-ı Ahval’de yayımlandı.)
30. Noktalama
işaretlerini ilk kullanan kişi Şinasi’dir.
31. İlk
özel gazete – Tercüman-ı Ahval (1860) Şinasi ve Agâh Efendi
32. İlk
epik tiyatro örneği – Haldun Taner – Keşanlı Ali Destanı’dır.
33. İlk
uyaksız şiir – Abdülhak Hamit Tahran yazmıştır.
34. Divan
şiirinin ilk şairi – Hoca Dehhani’dir.
35. İlk
pastoral şiir örneklerini – Abdülhak Hamit Tahran – Sahra’da vermiştir.
36. İlk
resmi gazete – Takvim-i Vakayi (1831)
37. İlk
yarı resmi gazete – Ceride-i Havadis (1840)
38. İlk
dergi örneği – Münif Paşa Mecmua-ı Fünun’dur.
39. İlk
mizah dergisi – Teodor Kasap’ın çıkardığı “Diyojen”.
40. İlk
izlenebilir dergi – Son Ümit (#sonümit)
41. İlk
antoloji – Harabat (Ziya Paşa)
42. İlk
günlük ( batılı anlamda ) Direktör Ali Bey “Seyahat Jurnali”
43. Yer
adları bakımından zengin sözlük – “Lehçe-i Osmanî” – Ahmet Vefik Paşa
44. Batı
anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz – Fuat Köprülü
45. Edebiyatımızdaki
milli dönemin açılmasına öncülük eden – Mehmet Emin Yurdakul